بررسی و مقایسه تأثیر دو شیوه خاکورزی بر خواص فیزیکی خاک در کشت ذرت در شمال خوزستان

با توجه به اهمیت حفظ منابع آب و خاک و توسعه پایدار، اتخاذ شیوه های نوین و مناسب مدیریتی به ویژه در بخش کشاورزی بسیار اساسی می باشد. نقش خاکورزی به عنوان مهم ترین عملیات کشاورزی، در کشاورزی پایدار حائز اهمیت می باشد. از این رو این مطالعه جهت بررسی و مقایسه تأ ثیر کوتاه مدت شیوه بی خاکورزی و خاکورزی مرسوم در شمال استان خوزستان صورت گرفت. در این مطالعه حرکت نیترات و آمونیوم در طول پروفیل خاک طی فصل رشد ذرت و خصوصیات فیزیکی خاک از جمله هدایت هیدرولیکی(اشباع و غیراشباع)، وزن مخصوص ظاهری ، تخلخل کل ، تعداد ماکروپورها و درصد جریان عبوری آب از منافذ، نفوذ آب به خاک، منحنی مشخصه رطوبتی و پایداری خاکدانه ها بعد از برداشت محصول تعیین شد. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی در یک خاک سیلتی کلی لوم و با دو تیمار خاکورزی مرسوم و بی خاکورزی در سه تکرار در مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول انجام شد. نیتروژن مورد نیاز گیاه به صورت کود اوره در سه تقسیط یعنی پس از کشت ذرت، در مرحله 6 تا 8 برگی و قبل از گلدهی به روش کودآبیاری سطحی در اختیار گیاه قرار گرفت. نمونه های خاک 8 تا 10 روز قبل و پس از هر کودآبیاری از عمق های 30-0، 60-30، 90-60 و 120-90 سانتی متری برداشت شدند و غلظت نیترات و آمونیوم آن ها تعیین شد. نتایج نشان داد که شیوه خاکورزی بر خواص هیدرولیکی خاک و پایداری خاکدانه ها تأثیر معنی دار نداشت. اما بی خاکورزی نسبت به خاکورزی مرسوم باعث افزایش پایداری خاکدانه ها شد، از طرفی موجب کاهش تخلخل موثر خاک، میزان نفوذ آب به خاک و هدایت هیدرولیکی و افزایش جریان عبوری آب از طریق منافذ درشت گردید که مقدار آن در خاکورزی 70% و بی خاکورزی 64% بود. تأثیر شیوه خاکورزی بر حرکت نیترات و آمونیوم نیز معنی دار نشد. بی خاکورزی باعث افزایش غلظت نیترات در خاک نسبت به خاکورزی گردید، که به علت افزایش جریان ترجیحی و احتمالاً افزایش نیتریفیکاسیون در این روش بود. در هر دو تیمار با افزایش عمق خاک غلظت نیترات کاهش یافت. بیشترین تجمع غلظت نیترات در لایه 30-0 سانتی متری خاک بود که این امر احتمالاً به دلیل کاهش نیتراته شدن(نیتریفیکاسیون) با افزایش عمق باشد. بنابراین روش بی خاکورزی نسبت به روش مرسوم می تواند موجب افزایش پتانسیل آبشویی در فصول بارندگی و کشت بعدی شود.